تابلو فرمان آسانسور

تابلو فرمان آسانسور چیست؟

تابلو فرمان آسانسور از مهم ترین اجزای آسانسور می باشد که وظیفه هدایت یک آسانسور را بر عهده دارد. در واقع تابلو فرمان آسانسور یک قطعه الکتریکی است که مغز آسانسور و مرکز پردازش آن محسوب می شود. تابلو فرمان به شکل یک جعبه با ابعاد معمولا 100*80*40 سانتی متر بوده و  از یک بدنه فلزی، درایو، جعبه کارکدک، تعداد زیادی مدار، قطعات الکترونیکی و هم چنین ریزپردازنده ها تشکیل شده است. محل نصب تابلو فرمان معمولاً در موتورخانه بوده و وظیفه اصلی تابلو فرمان آسانسور کنترل حرکت کابین و اعلام وضعیت های مختلف به موتور آسانسور می باشد.

شرکت های تولیدکننده تابلو فرمان زیادی در کشور وجود دارد که محصولاتی با کیفیت و قیمت های گوناگون ارائه می شود. لذا انتخاب و خرید تابلو فرمان باید با دقت و شناخت کافی صورت گیرد. در این مقاله سعی شده است که توضیحات کلی در مورد تابلو فرمان، اجزای مختف و نحوه عملکرد آن ارائه شود.

انتخاب صحیح تابلو فرمان آسانسور

در انتخاب و خرید تابلو فرمان باید دقت کافی به عمل آورد. زیرا کیفیت تابلو فرمان علاوه بر طول عمر بالا و عملکرد صحیح، باعث افزایش طول عمر سایر قطعات مکانیکی و الکتریکی آسانسور مخصوصاً موتور آسانسور می گردد. علاوه بر این، تابلو فرمان باید بر اساس موارد زیر انتخاب گردد:

نوع سیستم آسانسور: انواع سیستم آسانسور کششی گیربکس، گیرلس دارای موتورخانه MR ، گیرلس بدون موتورخانه MRL و آسانسورهای هیدرولیک. هریک از انواع آسانسور باید تابلو فرمان مخصوص به خود را داشته باشد.

ظرفیت آسانسور: 4 تا 6 نفره، 7 تا 8 نفره، 9 تا 10 نفره، 11 تا 13 نفره و …. . توان الکتریکی تابلو فرمان باید بر اساس ظرفیت آسانسور انتخاب گردد.

تعداد توقف: تعداد فاصله‌ی طبقات و ارتفاع چاه آسانسور از دیگر مواردی است که حتما در ناتخاب تابلو فرمان باید مورد توجه قرار داد.

ترافیک: میزان تردد و استفاده از آسانسور از نکات قابل توجهی است که حتما باید در نظر گرفته شود. به عنوان مثال میزان ترافیک و استارت آسانسور در آسانسورهای ساختمان های تجاری بسیار بیشتر از ساختمان های مسکونی می باشد. این موضوع مطلقاً در انتخاب تابلو فرمان موثر است.

علاوه بر این، هر تابلو فرمان، توان و جریان مخصوص دارد، انتخاب تابلو توان و جریان موتور باید بر اساس ظرفیت آسانسور صورت گیرد. همچنین، جریان و توان تابلو فرمان باید با جریان و توان موتور آسانسور مطابقت داشته باشد. به این صورت که توان تابلو فرمان باید یک لول از توان موتور بالاتر باشد. به عنوان مثال برای موتورهای 6.1 کیلووات که در صنعت آسانسور بسیار مرسوم است، باید از تابلو فرمان با توان 7.5 کیلووات استفاده کرد.

نکته دیگری که حائز اهمیت است این است که کیفیت موتور با کیفیت تابلو فرمان مطابقت داشته باشد. هرچه کیفیت موتور آسانسور بالاتر باشد، باید از تابلو فرمان های باکیفیت تر با درایوهای قوی تر استفاده کرد.

مهم‌ ترین وظایف و کارکرد های تابلو فرمان آسانسور

تابلو فرمان آسانسور وظایف و کاربردهای متعددی دارد که در اینجا به مهم ترین آنها اشاره شده است:

• کنترل سرعت موتور آسانسور
• کنترل سایر قطعات الکتریکی آسانسور مانند سوئیچ ها، درب کابین، ترمزها و …
• تشخیص لحظه ای موقعیت کابین و کنترل حرکت نرم و یکنواخت آن
• تشخیص و جلوگیری از حرکت ناهموار و شوک‌ های ناگهانی کابین
• کنترل جهت حرکت کابین به سمت بالا یا پایین
• پردازش درخواست های کاربران هنگام استفاده از شاسی های آسانسور برای انتخاب مقصد خود
• ارسال فرمان به موتور با توجه به درخواست های مسافرین با رعایت ترتیب
• حفاظت الکتریکی از تجهیزات
• دستور لازم جهت باز و بستن درب آسانسور

تفاوت سیستم Close Loop با Open Loop

مهم ترین قسمت تابلو فرمان اسانسور درایو تابلو است که امکانات زیادی برای کنترل سیستم آسانسور و حرکت کابین فراهم می کند. در سیستم open loop کنترل سرعت موتور آسانسور از طریق مشخصه های ولتاژ، جریان و اختلاف فازها صورت می گیرد و اطلاعات وضعیت حرکت موتور از طریق انکدر به تابلو فرمان ارسال نمی شود. این در حالی است که سیستم های close loop مجهز به Encoder  بوده که از طریق ارسال پالس های الکتریکی توسط اینکدر به درایو وضعیت و سرعت گردش موتور کنترل می گردد. در تابلو فرمان آسانسور با سیستم close درایو با پردازش این پالس ها کنترل دقیق تری بر سیستم اسانسور و وضعیت حرکت موتور و کابین دارد. سیستم close loop موجب حرکت نرم آسانسور شده و برای آسانسورهای با سرعت بیش از یک متر بر ثانیه و ساختمانهای پر ترافیک مناسب تر است.

انواع تابلو فرمان آسانسور از نظر نوع حرکت

تابلو کنترل آسانسور انواع عموماً به دو دسته زیر تقسیم بندی می شود:

1- تابلو فرمان آسانسور دو سرعته ( 2SPD ) : در این نمونه از تابلو فرمان، درایو کنترل سرعت وجود ندارد. این تابلوها فقط مناسب موتورهایی است که دارای دو سیم پیچ می باشند و قادر به حرکت در دو سرعت مختلف هستند. به این صورت که هنگام حرکت کابین از حالت سکون، موتور با شدت بیشتری حرکت خود را آغاز کرده و در مدت کوتاهی به سرعت ایده آل خود می رسد. همچنین کابین برای توقف در مقصد خود به صورت ناگهانی سرعتش نصف مقدار اولیه می شود و در نهایت در طبقه مورد نظر ساکن می شود. تغییر سرعت ناگهانی موتور، طبیعتاً باعث حرکت ها و شوک های ناگهانی کابین می شود که حالت مطلوبی نخواهد بود. همچنین، در تابلو فرمان های دو سرعته، موتور آسانسور بطور مستقیم و بدون حضور برد کنترل سرعت ولتاژ گرفته و عملکرد خود را انجام می دهد. لذا لازم است که جریان راه اندازی پنچ تا هفت برابر جریان نامی موتور باشد. این امر موجب کاهش طول عمر موتور، مصرف برق زیاد، حرکات ناهموار کابین و متعاقباً کاهش طول عمر بقیه قطعات آسانسور می گردد. معایب تابلو فرمان دو سرعته موجب منقضی شدن این نوع تابلو فرمان در صنعت آسانسور گردیده و امروزه کاربرد چندانی ندارد.

2- تابلو فرمان درایودار تک سرعته یا تری ‌وی ‌اف (VVVF) : این نوع تابلو فرمان آسانسور که جایگزین تابلو فرمان دوسرعته در صنعت آسانسور شده است، دارای دستگاه کنترل دور موتور اینورتر ( Inverter ) می باشد که شرایط مطلوبی برای راه اندازی موتور با حرکت آرام و نرم ایجاد می کند. این درایو در واقع با تنظیم و کنترل فرکانس و ولتاژ از تغییر سرعت ناگهانی موتور در هنگام شروع و توقف جلوگیری می کند. در این حالت، سرعت موتور به صورت ناگهانی از صفر به سرعت نامی نمی رسد، بلکه موتور با دور آهسته شروع به حرکت کرده و با افزایش تدریجی ولتاژ به سرعت نامی خود می رسد. در سیستم های آسانسوری که از تابلو فرمان تک سرعته استفاده می شود، مشکلاتی از قبیل لرزش و شوک های ناگهانی کابین، کاهش طول عمر موتور و سایر قطعات نخواهیم داشت

انواع تابلو فرمان آسانسور از نظر نقشه بندی مداری

تابلو فرمان آسانسور را از نظر نوع تجهیزات و مدارهای بکار رفته و همچنین نوع نقشه‌ کشی مدار به چهار دسته زیر تقسیم بندی می شود:

• تابلو فرمان میکرو کنترلری ( میکرو پروسسوری )
• تابلو فرمان رله‌ ای
• تابلو فرمان دیجیتالی
• تابلو فرمان PLC

تابلو فرمان میکروکنترلری

امروزه تابلو فرمان میکروپروسسوری یا میکروکنترلی تقریباً در تمام پروژه ها استفاده شده و جایگزین تمام تابلوهای قدیمی در صنعت آسانسور گردیده است. تابلو فرمان‌ های میکروپروسسوری با تبدیل سیگنال های آنالوگ به دیجیتال و از طریق پورت ‌های ارتباطی سریال کار می کند.

مزایا و ویژگی های تابلو فرمان‌های میکروپروسسوری

• قیمت ارزان
• کاهش مصرف انرژی
• سرویس و نگهداری آسان
• سرعت و حساسیت بالا
• ابعاد و اندازه کوچک و حمل و نقل آسان
• حافظه بالا
• حساسیت پایین به نویز

تابلو فرمان آسانسور رله ‌ای

این نوع تابلو که شباهت زیادی به تابلوهای صنعتی کنتاکتوری دارد، از قدیمی‌ترین تابلو فرمان ها می‌باشد که امروزه تقریباً منقضی شده و جای خود را در صنعت به تابلو فرمان های میکروپروسسوری داده است.

تابلو فرمان دیجیتالی

کنترل سیستم آسانسور بوسیله تابلو فرمان‌های دیجیتالی از طریق آی-سی های ( IC ) دیجیتالی صورت می گیرد. تابلو فرمان دیجیتالی کاربرد کمتری نسبت به تابلو فرمان میکروپروسسوری در صنعت دارد. برای تغییر برنامه در تابلو فرمان دیجیتالی باید IC ‌ها را تعویض نمود. تابلو فرمان دیجیتالی شبیه به تابلو فرمان رله‌ای عمل می کند با این تفاوت که از دستورات برنامه نویسی منطقی And، Or، Not  و غیره برای دریافت، پردازش و ارسال دستورات استفاده می‌شود. مزایای تابلو فرمان دیجیتالی نسبت به تابلو فرمان رله ای به شرح زیر است:

• مصرف پایین انرژی و برق
• حجم و اندازه کمتر
• سرعت بالای عملکرد
• صدای و نویز کمتر

البته تابلو فرمان های دیجیتالی به دلیل انعطاف پذیری پایین تر کاربرد کمتری نسبت به تابلو فرمان های میکروپروسسوری در صنعت آسانسور دارد.

تابلو فرمان آسانسور PLC

همانگونه که از نام آن مشخص است، این تابلو فرمان از دستگاه PLC جهت کنترل ورودی و خروجی ها و حفاظت از سیستم آسانسور استفاده می کند. دستگاه PLC برنامه پذیر است و به لحاظ برق صنعتی شبیه سیستم ‌های صنعتی عمل می کند. استفاده از دستگاه PLC برای تابلو فرمان به هیچ وجه توجیه اقتصادی ندارد.

اجزای تابلو فرمان آسانسور

تابلو فرمان آسانسور از قطعات الکترونیکی زیادی تشکیل شده که مهم ترین آنها عبارت اند از:

• جعبه رویزیون
• درایو
• کنتاکتورها
• برد اصلی (IMC)
• برد (I/O) تنظیم شده جهت طبقات و نمایش طبقه
• برد کابین (CAB)
• برد تغذیه و شارژ باطری (IPS)
• برد کنترل بار و فاز (LPC)
• انواع ترمینال
• کلیدهای گردان
• کلیدها و فیوزها
• لامپ ‌های سیگنال
• ترانس CT
• کنتاکتورهای الکترونیکی SSR
• بی متال‌ها
• کلیدهای اتوماتیک MCB
• رله ‌ها
• ترانسفورماتور تغذیه
• شارژر باطری تابلو IPS
• پل دیودی کنتاکتور
• تایمرها
• آی سی IC
• کلیدهای حرارتی
• ترمینال‌ها و سوکت‌ها
• رگلاتور خازنی

قطعات اصلی تابلو فرمان آسانسور

درایو

مهم ترین قطعه تابلو فرمان آسانسور درایو می باشد که وظیفه اصلی آن کنترل سرعت موتور آسانسور است. در واقع درایو تابلو فرمان آسانسور، دور موتور و سرعت آن را کنترل می کند. این عمل به این صورت است که درایو ولتاژ ورودی از صفر تا توان خروجی را بطور ثابت تغییر داده و با این امر، تغییر سرعت موتور از صفر تا سرعت نامی بطور پیوسته صورت می گیرد.

مهم ترین مزایای درایو عبار اند از:

• عدم ایجاد تنش در منابع تغذیه
• ایجاد حرکت آرام و بدون شوک مخصوصاً در زمان شروع حرکت و توقف کابین
• کاهش مصرف انرژی در اثر کنترل ولتاژ و جریان راه اندازی موتور
• افزایش انعطاف پذیری سیستم بمنظور کارکرد موتور با توان های متفاوت در ساعت مختلف شبانه روز

جعبه ریویزیون

تمام تابلوهای فرمان یک جعبه به نام جعبه کارکدک به همراه دارد. جعبه رویزیون جعبه ای است که معمولاً بر روی کابین نصب می شود و وظیفه برقراری ارتباط الکتریکی تابلو فرمان و کابین بر عهده دارد. از طریق جعبه رویزیون، می توان سیستم آسانسور را بمنظور نصب و سرویس بطور دستی کنترل کرد. وجود جعبه کارکدک موجب کاهش تعداد سیم های تراول کابل و در نتیجه هزینه و نگهداری کمتر نسبت به گذشته شده است. زیرا با استفاده از کارکدک اطلاعات کابین مانند نمراتور، شستی احضار و غیره توسط سیم‌های کمتری منتقل می‌شود.

اجزای جعبه رویزیون

• کلیدهای جعبه رویزیون
• کلیدهای جهت بالا و پایین
• کلید استپ
• کلید خارج شدن آسانسور از مدار سرویس ‌دهی
• کلید فعالسازی آسانسور و خارج شدن از مد ریویزیون

کنترل دستی سیستم آسانسور جهت نصب و سرویس آسانسور

بمنظور کنترل آسانسور بصورت دستی توسط نصاب یا سرویسکار، با فعال کردن کلید مخصوص ریویزیون، آسانسور فقط بوسیله رویزیون فرمان می گیرد و تمام فرمان های آسانسور از جمله شاسی کابین و احضار طبقات از مدار خارج می شود.

سیستم نجات اضطراری UPS تابلو فرمان آسانسور

در صورت عدم حرکت کابین به دلایل نقص فنی، قطع برق، اشکال در فازهای ورودی و قطع شدن فازها، مسافران تا زمان نجات دستی توسط افراد ماهر در کابین محبوس خواهند شد. در این حالت، سیستم نجات اضطراری به صورت اتوماتیک وارد مدار شده، سرعت حرکت بهینه را تشخیص داده و کابین را به نزدیکترین طبقه منتقل خواهد کرد. فرمان شروع عملیات نجات با تشخیص عدم تعادل فاز توسط برد اصلی و یا عدم پاسخ برد اصلی (در زمان قطع شدن برق) به برد بلک اوت داده می شود. در واقع سیستم UPS با تولید ولتاژ لازم سیستم کنترل را مجددا راه اندزی می کند. در انتها با بازکردن دری توسط برد اصلی عملیات نجات تکمیل می شود. برای تابلو فرمان های که قابلیت نصب یو پی اس داشته باشد، می توانید این سیستم را اضافه کنید. امروزه اکثر تابلو فرمان های موجود در بازار این قابلیت را دارد. از ویژگی های سیستم نجات اضطراری یو پی اس با کیفیت اسانسور این است که نیاز به دشارژ و نگهداری ماهیانه ندارد و در مقابل قطعی برق و نقص فنی عمکرد سریعی دارد.

یو پی اس در انواع 1.2KVA ، 1.8KVA و … وجود دارد که باید با توجه به توان و نوع تابلو فرمان انتخاب گردد. سیستم نجات اضطراری تابلو فرمان 2 الی 4 باتری 7.5 یا 9 کیلو وات نیاز دارد. این موضوع برای انواع یو پی اس های مختلف متفاوت است. معمولا! باتری های یو پی اس یک سال دوام می آورد و در صورت عدم استفاده از آن تضعیف می گردد. سیستم شارژ شناور که در برخی یو پی اس ها وجود دارد موجب افزایش عمر باتری  میگردد

برد کنترلر

همانگونه که از نام آن پیداست، برد کنترل وظیفه کنترل سیستم آسانسور را بر عهده دارد. برد کنترل فرمان هایی از سنسورهای موقعیت، حرکت و شاسی های کابین و احضار طبقات دریافت می کند و با توجه به آنها، سیگنال‌ های لازم را جهت حرکت موتور آسانسور به درایو ارسال می‌کند. برد کنترل علاوه بر کنترل حرکت موتور و کابین آسانسور، وظیفه‌ عیب‌ یابی قسمت‌های مختلف سیستم آسانسور را نیز بر عهده دارد.

برد سوئیچینگ یا ZVS

برد سوئیچینگ یک منبع تغذیه است که ولتاژ لازم برای برخی از سیستم های الکتریکی را تامین می کند. برای مثال تراشه‌های میکروکنترلر باید توسط چنین منبعی تغذیه گردند. در حالت کلی منبع تغذیه یک منبع ولتاژ DC است که برای قسمت های مختلف سیستم الکتریکی کابرد دارد. منبع تغذیه سوئیچینگ یکی از انواع آن مجسوب می شود. عملکرد منبع تغذیه سوئیچینگ به این صورت است که از روش ‌های کلیدزنی نیمه ‌هادی برای تبدیل ولتاژ  AC به DC مطلوب استفاده می‌کند. بمنظور کاهش اتلاف انرژی بهتر است که این کلیدزنی در تابلو فرمان آسانسور در ولتاژ صفر صورت گیرد. در اکثر تابلوهای فرمان تبدیل انجام شده توسط این برد به این صورت است که ولتاژ AC 220 ولت را به ولتاژ DC برابر با 24 ولت تبدیل می کند و مواردی از قبیل شاسی های احضار طبقات و کابین، نمراتور، سنسورهای مختلف و … را تغذیه می کند. اجزای کلی مبدل سوئیچینگ عموماً شامل مدار کنترل و بخش اصلی سوئیچینگ توان می باشد. علاوه بر این، در برد سوئیچینگ از فیوز دیجیتال استفاده می شود تا نوسانات جریان خروجی کنترل شود و از سایر بخش‌های سیستم محافظت گردد.

ترانس

همانطور که می دانید ترانس قطعه ای است که برای تبدیل ولتاژ به ولتاژهای پایین تر استفاده می گردد. اکثر ترانس های تابلو فرمان ولتاژ 220 ولت دریافت کرده و آن را بمنظور تغذیه سایر بخش ها و بردهای مختلف تابلو از جمله برد سوئیچینگ کاهش می دهد. ترانس از تابلو فرمان آسانسور در برابر نواسانات ولتاژ نیز محافظت می کند.

کنتاکتور

کنتاکتور یک کلید الکترومغناطیسی است که از طریق یک سیم ‌پیچ مغناطیسی می‌تواند مدار سه ‌فاز یا تک ‌فاز را قطع و وصل می کند. کنتاکتور موجب می شود که مدار از هر نقطه ای قابل کنترل باشد. کنتاکتور در سیستم برق صنعتی و برق قدرت کاربرد زیادی دارد. در کنتاکتور وسیله ای به نام بوبین وجود دارد که با تحریک و قطع ولتاژ، کنتاکتور را قطع و وصل گردیده و ولتاژ را کنترل می کند. کنتاکتور مشابه رله عمل می کند با این تفاوت که جریان قابل تحمل و سرعت آن از رله بیشتر است. از دیگر اجزای تابلو فرمان کنتاکتورهای کمکی می باشد که دارای تیغه کمکی هستند و معمولاً به صورت جداگانه به کنتاکتور متصل می‌شوند. تفاوت کنتاکتور اصلی با کنتاکتور کمکی در میزان ظرفیت آنهاست. کنتاکتور معمولاً جریان را تا 600 آمپر و حتی بیشتر می تواند تحمل کند اما حداکثر جریان کنتاکتور کمکی 6 آمپر است. با قطع و وصل شدن کنتاکتور، تیغه‌ های کمکی نیز حرکت می‌کنند و تغییر وضعیت می‌دهند.

پنل برقی اضطراری آسانسور

وظیفه پنل برقی اضطراری حرکت دادن آسانسور بصورت دستی می باشد. پنل برقی اضطراری دارای سه پوش باتن و یک کلید سلکتوری برای خارج کردن حرکت آسانسور از حالت عادی و بخش هایی از سری ایمنی از مدار است. با انجام این کار می توان بوسله پوش باتن ها کابین را در جهات مختلف حرکت داد.

مشکلات رایج در عملکرد تابلو فرمان آسانسور

برای رفع خرابی های تابلو فرمان آسانسور، شناخت و بررسی مشکلاتی که در عملکرد انواع تابلو فرمان رواج دارد، ضروری است. این مشکلات معمولاً از کدهای خطای تابلو فرمان آسانسور قابل تشخیص است. نواسانات برق، ورود و خروج جریان و ولتاژ نامناسب مهم‌ ترین عوامل در اختلال عملکرد تابلو فرمان می باشد.

تعمیر تابلو فرمان آسانسور

تابلو فرمان آسانسور هسته مرکزی پردازش دستورات و کنترل سیستم آسانسور است و در صورتی که دچار اختلال شود، سیستم آسانسور عملکرد خود را از دست می دهد. تعمیر، سرویس و نگهداری آسانسور بسیار در طول عمر مفید تابلو فرمان موثر است. از طرفی عملکرد صحیح تابلو فرمان در سلامت کلیه قطعات مخصوصا موتور آسانسور تاثیر مستقیم دارد. البته تعمیر و سرویس آن نیاز به تخصص دارد و باید توسط سرویسکار ماهر صورت گیرد و اکیداً توصیه می شود که افراد ناوارد از هرگونه عمل خودسرانه امتناع کنند. ممکن است تابلو فرمان آسانسور شما به علت استفاده نادرست و یا نصب اشتباه دچار مشکلاتی شود. تشخیص خطاها و عیب های تابلو فرمان مهم ترین موضوع در تعمیر و سرویس آن می باشد. البته خطاها و کدهای هریک از تابلوهای موجود ممکن است تفاوت هایی داشته باشد و این موضوع از طرف شرکت سازنده تنظیم و سازماندهی می گردد.

خطاها و عیب یابی تابلو فرمان آسانسور

خطایابی و کدهای آسانسور بر روی LCD موجود در تابلو فرمان آسانسور قابل مشاهده است. همچنین، کدهای مربوط به خطاهای آسانسور در دفترچه راهنمای تابلو فرمان مربوطه نوشته شده است که سرویسکار می تواند به راحتی از آنها استفاده کند.

رایج ترین کدهای خطای تابلو فرمان آسانسور

مهم ترین کد های خطاهای تابلو فرمان آسانسور

مهم ترین خطاها و کدهای تابول فرمان آسانسور که لازم است سرویسکاران محترم از آن اطلاع داشته باشند به شرح زیر است: